«مالک حسینی» معاون اشتغال وزارت تعاون در گفت‌وگویی تلویزیونی با اشاره به اینکه نرخ بیکاری از حدود ۹درصد در سال ۱۴۰۱، به ۷.۴درصد در تابستان امسال رسیده، گفت: پارسال متوسط نرخ بیکاری در چهار فصل ۷.۵درصد بود و تدواوم این وضعیت برای شش ماه اول سال اتفاق خوبی است. ما به طور ذاتی نرخ بالای بیکاری مزمن در همه سال‌ها را داشتیم. در کنار این موضوع، آنچه اهمیت دارد و نشان می‌دهد که حال بازار کار خوب است، نرخ مشارکت است. نرخ مشارکت ما متاسفانه کاهشی شده و این زنگ خطر جدی است که وظیفه همه را گوشزد می‌کند. باید فضای کسب کار و بازار کار را با نشاط کنیم، چون چسبندگی بسیار جدی بین میزان اشتغال ایجاد شده به نرخ رشد وجود دارد. تقریباً از سال ۱۳۹۱ تا الان، چیزی حول و حوش ۲.۲درصد متوسط رشد کشور با نفت بوده است.
اقتصاد بزرگ شود، محیط کسب و کار هم بهتر می‌شود
حسینی افزود: در این سال‌ها به طور متوسط ۳۴۰ تا ۳۵۰هزار اشتغال ایجاد شده یعنی سال‌هایی داشتیم که یک دفعه جهش نرخ رشد داشتیم اما تداوم نداشته و دوره‌هایی هم مثل شوک کرونا را داشتیم که بیش از یک میلیون شغل را از دست دادیم. در دوره ۹۷ با روی کار آمدن ترامپ و مجدداً باز اتفاقی که در جنگ ۱۲روزه رخ داد، این تکانه‌ها معمولاً شوک به بازار کار وارد می‌کند و باعث کاهش اشتغال ایجاد شده می‌شود. واقعیت این است که هدف‌گذاری‌های ما باید متناسب با نرخ رشد در حوزه اشتغال باشد. هر چقدر بتوانیم اقتصاد را بزرگتر کنیم و کیک اقتصاد بزرگتر شود، محیط کسب و کار هم مناسب‌تر می‌شود. معاون اشتغال وزارت کار گفت: نرخ مشارکت یعنی جمعیت بیکار و جمعیت در حال کار به نسبت جمعیت بالای ۱۵سال که در سن کار قرار دارند هنوز به قبل ۱۳۹۸ برنگشته. قبل از کرونا، حول و حوش ۴۴درصد بود هرچند در دنیا متوسط نرخ مشارکت اقتصادی حول و حوش ۶۱درصد است اما در منطقه خاورمیانه و شمال آفریقا این ۴۶درصد است. یعنی نشان می‌دهد نزاع‌ها و اطمینان‌هایی که وجود دارد به طور عمومی این اثر را متاسفانه روی نرخ مشارکت گذاشته است. وی درباره اینکه چرا مخاطب کاهش نرخ بیکاری را حس نمی‌کند، گفت: نرخ رشد ما در این سال‌ها کاهشی بوده و سال گذشته فکر می‌کنم ۲.۳درصد را تجربه کردیم و در بهار امسال منفی یک را تجربه کردیم. واقعیت این است که ما خروج از بازار کار را داریم تجربه می‌کنیم یعنی افرادی که خیلی امید به پیدا کردن کار ندارند. این باعث می‌شود که در کنار اینکه ما نرخ مشارکتمان می‌آید پایین، بخشی از نیروی کار کلاً از جست‌وجوی شغل دست می‌کشد و این باعث می‌شود که نرخ بیکاریمان پایین آید. به طور عام الان با شرایط مزمنی در بازار کار در چند سال اخیر مواجه شده‌ایم و آن هم شکاف بین دستمزد با هزینه‌های خانوار است.
شکاف بین مزد و هزینه‌های خانوار سبب ترک بازار کار شده است
حسینی در ادامه اظهار داشت: شکاف بین مزد و هزینه‌های خانوار یعنی یک شخص شاغل. در چهار سال گذشته به طور مستمر نرخ تورم بالای ۴۰درصد را تجربه کرده‌ایم. سال گذشته برای افزایش پایه حداقل نرخ دستمزد تلاش کردیم که چند واحد بالاتر از نرخ تورم باشد ولی موضوعاتی مثل جنگ و اتفاقات دیگر باعث شد، تورم‌هایی را دوباره در بخش‌های دیگر تجربه کنیم که آن افزایش مزد را مقدار زیادی نامحسوس می‌کند. سیاستی که وجود داشت اینکه ما باید پایه را سال به سال بالاتر از نرخ تورم افزایش بدهیم تا این شکاف دستمزدی را در بازار با سبد هزینه خانوار حل کنیم. معاون اشتغال وزارت کار تأکید کرد: الان فرصت‌های شغلی داریم که شاید نیروی کار برایش وجود ندارد، به علت اینکه نیروی کار می‌گوید با آن دستمزدی که می‌گیرم نمی‌توانم هزینه‌های خانوارم را بدهم. به همین علت به سمت مشاغل غیررسمی و مشاغل غیرمولد می‌رود. وی افزود: این ایراد را نمی‌شود به نیروی کار گرفت. بخشی برمی‌گردد به همان رشد اقتصادی، یعنی اگر اقتصاد بزرگتر شود شاید به مفاهمه نظام کارفرمایی و جامعه کارگری منجر شود. وزارت کار با سه‌جانبه‌گرایی، حداقل مزد را مشخص می‌کند. هیچ وقت ما در حداکثر مزد ورود نمی‌کنیم و اگر کارفرما‌ها نیروی کار باکیفیت بخواهند، قطعاً باید دستمزد را واقعی کنند. البته کارفرما هم می‌گوید من هزینه‌هایی دارم و این هزینه‌ها وقتی که سخت می‌شود برای مواد اولیه، منابع تامین مالی ارزان‌قیمت در دسترس نیست.
۵۸درصد بازار کار کشور
غیررسمی است
حسینی در ادامه گفت: این موضوعی است که با عدد نمی‌توانیم به مردم بگوییم که الان این سبد هزینه خانوار شما با دستمزدی که دریافت می‌کنید، تناسب دارد. این را مردم می‌روند در یک مغازه‌ای خرید می‌کنند، هزینه خانوارشان را در نظر می‌گیرند. به طور کلی اگر بخواهیم نشاط اقتصادی را بیشتر کنیم، نرخ مشارکت اقتصادی را بیشتر کنیم و به ویژه بازار کار رسمی را بزرگ کنیم، راهش تناسب مزد با هزینه‌هاست چون همین الان تقریبا ۵۸درصد بازار کارمان غیررسمی است. یکی از فاکتور‌ها در بازار کار غیررسمی، تامین آتیه یا بحث بیمه است. یک‌سری موضوعات دیگر هم دارد اما شاخص بارزش که برای همه ملموس است، بیمه است. وی با بیان اینکه وقتی صحبت از مشاغل غیررسمی می‌کنیم، صرفاً جامعه کارگری نیست، افزود: برخی کسب و کارها مانند مشاغل فامیلی و کشاورزی هم جزو مشاغل غیررسمی و غیربیمه‌ای می شوند. کسی که الان کشاورز است درآمدش هم شاید خیلی از من و شما بیشتر باشد اما بیمه‌پردازی برای خودش ندارد. به صورت فامیلی هم کار می‌کنند و برای خانواده‌اش هم بیمه ندارد.
۸۶درصد بنگاه‌های بیمه‌پرداز
زیر ۱۰ کارگر دارند
معاون اشتغال وزارت کار با اشاره به اینکه حدود ۸۶درصد بنگاه‌هایی که بیمه‌پردازی دارند، بنگاه‌های زیر ۱۰نفر هستند، افزود: این ۸۶درصد شاید سهمشان از میزان اشتغال ایجاد شده چیزی حول و حوش ۵۰درصد باشد. یعنی بار اصلی ایجاد اشتغال برای بنگاه‌های کوچک است. اگر نتوانیم سیاست‌های حمایتی از بنگاه‌های کوچک داشته باشیم، بخشی از اشتغال آسیب می‌بیند. به طور مثال در دنیا استارتاپ‌ها ۶۰درصدشان در سال اول از بازار خارج می‌شوند. وی ادامه داد: پیش‌بینی‌ها هم این است که ما امسال نرخ رشدمان خیلی تکان نمی‌خورد و احتمال دارد که تا آخر سال هم نرخ رشد منفی را داشته باشیم. طبیعتاً باید به مقاوم‌سازی کسب و کارها فکر کنیم تا مشاغل را از دست ندهیم و این استراتژی است که الان تحت عنوان تاب‌آوری برای بحث کسب و کارها دیدیم.